Giai đoạn trước năm 2008, trong cấu trúc tỉnh Sơn Tây và tỉnh Hà Tây cũ, đô thị Sơn Tây đã từng là đô thị tỉnh lỵ, phát triển từ thị xã lên thành phố Sơn Tây năm 2007 (đô thị loại III năm 2006). Từ giai đoạn sau khi sáp nhập vào cấu trúc tổng thể Thủ đô Hà Nội năm 2008, với các đặc điểm, tính chất mới cho đến nay, sau 15 năm phát triển, thị xã Sơn Tây đã đạt được nhiều thành tựu, tuy nhiên vẫn còn một số tồn tại, thách thức.
Trung tâm kinh tế, văn hóa, du lịch phía Tây Bắc của Thủ đô
Sơn Tây là đô thị vệ tinh, là thị xã duy nhất ở phía Tây của Thủ đô Hà Nội, có diện tích tự nhiên là khoảng 11.720,0ha; bao gồm 15 đơn vị hành chính (9 phường và 6 xã), có quy mô dân số là 156.480 người (không bao gồm lực lượng quân đội đứng chân trên địa bàn). Dự báo đến năm 2050, dân số của Sơn Tây sẽ đạt 260.000 người.
Thị xã Sơn Tây tạo đột phá, xây dựng đô thị xanh. Ảnh minh họa
Đặc biệt, Sơn Tây còn là trung tâm kinh tế, văn hóa, du lịch phía Tây Bắc của Thủ đô Hà Nội; phát triển các chức năng về dịch vụ thương mại, y tế, giáo dục - đào tạo cấp vùng, du lịch văn hóa lịch sử, du lịch tâm linh, du lịch sinh thái, gắn với những giá trị lịch sử truyền thống của địa phương, công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp, làng nghề và sản xuất nông nghiệp hàng hóa chất lượng cao để hỗ trợ cho nhu cầu của đô thị trung tâm.
Thị xã Sơn Tây với vị trí cửa ngõ Tây Bắc của Thủ đô Hà Nội, có vai trò quan trọng trong giao thương, kết nối trong vùng thủ đô và các vùng xung quanh. Đây là vùng đất đặc thù, mang đậm bản sắc riêng về văn hóa với nhiều di sản văn hóa phi vật thể, vật thể, danh lam thắng cảnh phong phú, đa dạng, nhiều tiềm năng, lợi thế cho phát triển du lịch - dịch vụ. Sơn Tây với bản sắc thiên nhiên đa dạng, nằm dưới chân núi Ba Vì, hồ Đồng Mô, hồ Xuân Khanh, làng văn hóa các dân tộc Việt Nam, sông Hồng, sông Tích, sông Hang.
Sơn Tây còn là đô thị cổ, có truyền thống văn hóa lâu đời, đô thị văn hóa lịch sử, là trung tâm, là hạt nhân của "Văn hóa xứ Đoài"; là trung tâm kinh tế - văn hóa, xã hội của khu vực phía Tây Bắc của Thủ đô Hà Nội. Truyền thống lâu đời với trung tâm thành phố hình thành từ thế kỷ XVII, thành cổ Sơn Tây, Đền Và, Văn Miếu, làng cổ Đường Lâm, lễ hội, ẩm thực, làng nghề truyền thống... vùng nông thôn đậm bản sắc tâm linh với các địa danh linh thiêng từ ngàn năm: Đền Và, chùa Mía, lăng vua Ngô Quyền - Phùng Hưng; có nhiều đặc sản ẩm thực với truyền thống về chất lượng và thủ công đến từ các vùng lân cận.
Đồng thời, là vùng bán sơn địa, có điều kiện, địa hình, khí hậu, môi trường tự nhiên thuận lợi, góp phần nâng cao chất lượng sống, phát triển theo định hướng xanh, hiện đại và phát triển du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng...
